Për fëmijët, dëgjimi dhe të folurit janë mjetet thelbësore për të mësuar, për të luajtur dhe për të zhvilluar aftësitë sociale. Në fakt, fëmijët mësojnë të komunikojnë duke imitiar këngët të cilat ato i dëgjojnë dhe në rast se e humbasin dëgjimin e tyre, mund të humbasin një pjesë të mirë të të folurit dhe të gjuhës gjatë zhvillimit të tyre. Dr. Borisllav Gogushevski, otorinolaringolog në spitalin klinik “Acibadem Sistina”, shpjegon se përveç zhvillimit të vonshëm të të folurit tek fëmijët, edhe humbja e dëgjimit mund të shkaktojë probleme sociale dhe vështirësi në shkollë.
Si dëgjojmë? Veshi përbëhet nga tre pjesë kryesore: pjesa e jashtme, e mesme dhe ajo e brendshme. Valët zanore lëvizin nëpër kanalin e veshit, daulles së veshit dhe sistemit të kockëzave të dëgjimit deri tek veshi i brendshëm koklear. Roli kryesor i tij është për të tranformuar valët zanore mekanike në impulse nervore elektrike të cilat transmetohen nëpërmjet rrugëve nervore analizojnë dhe krijohet dëgjimi i zërit apo tingujve.
Si të jeni të sigurt nëse fëmija juaj dëgjon apo jo?
- Shumica e të porsalindurve reagojnë dhe frikësohen ndaj zërave të lartë.
- Deri në tre muaj fëmija e njeh zërin e prindërve.
- Deri në gjashtë muaj, fëmija mund të ndjekë me shikim personin i cili flet, duke kthyer kokën dhe shikim drejt tij.
- Deri në 12 muaj fëmija mund të imitojë disa tinguj, duke formuar disa fjalë të thjeshta si mama, baba, etj.
- Edhe pse fëmija ka dëgjim normal, përsëri është mirë që ta dërgoni në kontrolle të rregullta mjekësore.
- Testet e dëgjimit bëhen nga mosha 4,5,6,8,10,12,15 dhe 18 vjeçare, si dhe në çdo rast tjetër nëse ekziston ndonjë problem me dëgjimin.
Si ta zbuloni në kohë humbjen e dëgjimit tek fëmija?
Për të verifikuar nëse fëmija juaj ka dëgjim të shëndetshëm rekomandohet kryerja e kontrolleve që në ditët e para të lindjes së fëmijës. Në të kundërt testet klasike për kontrollin sistematik të dëgjimit, të bazuara në monitorimin e disa reflekseve të caktuara ose të sjelljes së fëmijës nën stimulime të caktuara, kryhen metodat bashkëkohore skrining të cilat janë testi BERA dhe emisionet otoakustike me anë të të cilave arrihen të dhënat paraprake për gjendjen e dëgjimit tek fëmija. Kontrolli neonatal është tepër i rëndësishëm tek foshnjat me rrezik të lartë për humbjen e dëgjimit (lindje e vështirë me Apgar të vogël, me peshë trupore më pak se1500 gr, anomali të lindura, infeksione pas lindjes, marrja e ilaçeve ototoksike, predispozicioni gjenetik). Këta fëmijë, me anë të këtij testi, duhet të ndiqe edhe më tej përsa i përket zhvillimit të tyre të mëtejshëm, në mënyrë për të pasur një pamje të qartë të gjendjes së dëgjimit apo zhvillimit të mundshëm të procesit, në mënyrë që të përcaktohet trajtimi i duhur.
Kur duhet ta dërgoni fëmijën në kontroll tek otorinolaringologu?
- Nëse prindërit vërejnë se fëmija nuk reagon siç duhet ndaj tingujve apo zhurmës së jashtme
- Gjatë përsëritjeve të infeksioneve në vesh, apo infeksioneve të shpeshta të rrugëve të frymëmarrjes.
- Kur fëmija është nervoz, zgjohet natën duke qarë pa pasur arsye të tjera objektive.
- Tek fëmijët më të rritur, nëse kanë probleme me ndjekjen e mësimit në shkollë, nuk shfaq interes, është përtac apo shpesh e ngre volumin e televizorit.
Çfarë trajtimi duhet ti jepet fëmijës nëse ka problem me dëgjimin?
Ka mundësi të ndryshme për trajtim, por zakonisht ato jepen në bazë të diagnozës dhe shkakut të shfaqjes së problemit, si dhe shkallës së dëmtimit të dëgjimit.
Në rastet e përsëritura të inflamacionit akut në vesh, si dhe infeksioni i veshëve me rrjedhje të veshit të mesëm, nëse trajtimi konservativ nuk do ta arrijë procesin e rehabilitimit dhe evakuimit të rrjedhjes, rekomandohet vendosja e tubave të ventilimit në daullen e veshit, si dhe mënjanimi i bajames së tretë ose të dy bajamet e tjera në rast se ato kanë ndonjë shenjë treguese.
Tek proceset e caktuara kronike, në veshin e mesëm apo në pjesën e zgjatur mastroide, rekomandohet kryerja e trajtimit kirurgjik për të shmangur rrezikun e komplikimeve të mëtejshme si dhe për të mbrojtur dëgjimin nga dëmtimet e mundshme.
Tek dëmtimet senzoneurale të dëgjimit, kur shkaqet vijnë nga veshi i brendshëm dhe nervi dëgjimor, këtu meret parasyshë përdorimi i aparatit të dëgjimit (amplifikator).
Tek disa pacientë me lëndim të rëndë senzoneural të dëgjimit rekomandohet vendosja e implantit konkear (në gjuhën popullore i njohur me emrin vesh artificial). Sidoqoftë, përcaktimi i diagnozës së humbjes së dëgjimit tek fëmijët dhe trajtimi i duhur, redukton rrezikun e dëmtimit të përhershëm të dëgjimit, dhe lejon zhvillimin e duhur të të folurit.
