Me padurim të gjithë i presim rrezet e para të diellit, periudha kur dëshirojmë pjesën më të madhe të kohës së lirë ta kalojmë jashtë. Por pavarësisht nga të gjitha bukuritë që sjell vera, duhet të dimë se moti i nxehtë mund të shkaktojë edhe pasoja të rënda mbi shëndetin tonë dhe të shkaktojë gjendje si goditje nga dielli ose goditje nga i nxehti. Këto janë dy gjendje të ndryshme që ndonjëherë mund të jenë një kërcënim për jetën tonë.
EKSPOZIMI I GJATË DIELL MUND TË SHKAKTOJË GODITJE NGA DIELLI
Goditjа nga dielli që mund të ndodhë si rezultat i ekspozimit të gjatë të drejtpërdrejtë në diell, shpjegon Dr. Marija Gashoska, neurologe. Mekanizmi i dëmtimit është mbinxehje, vazodilatim (zgjerimi i enëve të gjakut) dhe lëndim termik i indit të trurit. Goditjen nga i nxehti mund ta merrni gjatë periudhës verore, gjatë sportit ose duke punuar në vende të hapura (ndërtimtari, bujqësi) ose gjatë ekspozimit të gjatë në diell në det të hapur, më së shpeshti nga ora 11 deri në orën 16. Grupi më i rrezikuar për goditje nga dielli janë fëmijët dhe të moshuarit, personat që kanë më pak flokë apo janë tullac, personat që kanë aktivitet fizik me ekspozim të drejtpërdrejtë në diell ose janë të dehidratuar, personat që janë nën ndikimin e alkoolit në të moment dhe personat me një organizëm të dobësuar nga një sëmundje ekzistuese.
NDIQNI SIMPTOMAT DHE VEPRONI NË KOHË!
Simptomat e lehta dhe të parëndësishme mund të çojnë deri në një përfundim fatal – prandaj ndiqni simptomat e goditjes nga dielli. Simptomat fillojnë me lodhje dhe marramendje, dhimbje koke, skuqje të lëkurës, rrahje të shpejta të zemrës (takikardi), zhurmë në vesh (tinitus), temperaturë të ngritur të trupit, të përziera dhe të vjella që nuk japin një ndjenjë lehtësimi. Më vonë mund të shfaqen simptomat alarmante si halucinacione, ngurtësim i qafës, konvulsione, humbje e vetëdijes dhe koma. Atëherë duhet të kërkoni ndihmë urgjente mjekësore, sepse rezultati përfundimtar mund të jetë vdekja. Nëse një person në afërsinë tuaj ka goditje nga i nxehti, duhet ta vendosni në një dhomë më të ftohtë dhe të errët, ta vendosni në një pozicion të shtrirë dhe ta ftohni – mjafton edhe spërkatja me ujë në temperaturë dhome. Gjithashtu rekomandohet t’i jepet ujë me pak kripë në të. Nëse gjendja e tij nuk stabilizohet shpejt, thirrni ndihmë profesionale.
SI NDODH GODITJA E NXEHTËSISË DHE CILAT JANË SIMPTOMAT?
„Goditja nga i nxehti është një gjendje akute që ndodh papritur dhe pa paralajmërim për shkak të termorregullimit të çrregulluar në organizëm. Ndryshe nga goditja nga dielli, ju nuk duhet të jeni jashtë dhe të ekspozoheni drejtpërdrejt në diell, por të merreni me aktivitete për një kohë të gjatë në kushte të mbinxehura dhe me lagështirë, jashtë ose brenda. Temperatura e trupit rritet në mbi 40 gradë dhe mund të kalojë në një gjendje shoku. Mekanizmi i dëmtimit është pikërisht përmes termorregullimit të brendshëm të çrregulluar, domethënë, trupi nuk mund të mbajë temperaturën normale të trupit si përgjigje e rritjes së papritur dhe të tepruar të temperaturës. Personat që punojnë në kushte të mbinxehura (furra buke, shoferë, njerëz në shkritore), fëmijët, atletët që stërviten jashtë për një kohë të gjatë ose janë të ekspozuar ndaj temperaturave të larta janë të prirur ndaj goditjes nga i nxehti. Simptomat e goditjes nga i nxehti janë të ngjashme me goditjen nga dielli – marramendje, lëkurë të kuqe, të thatë ose të djersitur, dhimbje koke, temperaturë të lartë të trupit, rrahje të shpejtë të zemrës (takikardi), frymëmarrje të shpejtë (takipnea), lodhje dhe dobësi, të përziera dhe të vjella që nuk japin një ndjenje lehtësimi”, shpjegon Dr. Gashoska. Simptomat që japin një prognozë të keqe dhe janë gjendje urgjente mjekësore janë konvulsionet, ndryshimet në nivelin e vetëdijes (koma) ose përmbajtjet e vetëdijes (halucinacione, agjitacion, konfuzion).
FTOHJA E TRUPIT ËSHTË NDIHMA E PARË, DUSHI ME UJË TË FTOHTË ËSHTË I NDALUAR
Mund të ofrojmë ndihmë personit që është viktimë e goditjes nga i nxehti nëse e transferojmë në një dhomë të errët dhe të ftohtë ose nën hije, duke e freskuar me kompresa të ftohta nëpër trup (ballë, qafë, ijët, kyçet e dorës dhe zonën pas gjunjëve), jepini të pijë ujë, por në asnjë mënyrë alkool apo pije joalkoolike. Nëse është e mundur, temperatura e trupit të monitorohet duke e matur derisa të arrijë ndihma mjekësore. Ne gjithmonë kërkojmë ndihmë profesionale nëse dyshojmë për goditje nga i nxehti. Pacienti nuk guxoj të bëjë dush me ujë të ftohtë apo shpejtë të ulim papritur temperaturën e trupit. Nëse personi është pa vetëdije, nuk i japim të pijë me gojë, thjesht e kthejmë në pozicion anësor. Pas marrjes së ndihmës profesionale, në orët e ardhshme pacientët mund të kenë dhimbje koke, ndjeshmëri ndaj dritës dhe tingujve, shqetësim dhe nervozizëm dhe për këtë arsye kanë nevojë për pushim në kushte të këndshme.
KËSHILLA PËR PARANDALIM!
Parandalimi i goditjes nga dielli dhe goditjes nga i nxehti arrihet duke shmangur ekspozimin e drejtpërdrejtë në diell nga ora 11:00 deri në orën 16:00, duke mbajtur kapele dhe syze dielli, kremra për fytyrë dhe trup me një faktor mbrojtës, veshje të lehta nga materiale natyrale dhe duke pirë sasi të mëdha uji (gjithmonë me verë mbani një shishe me ujë), shmangni aktivitetet fizike (sport dhe punë) me ekspozim të drejtpërdrejtë në diell dhe shmangni alkoolin. Duke zbatuar këto masa, mund të shijoni verën dhe motin e ngrohtë deri në vjeshtë pa brenga.
